Đạo là năng lực - là con đường, mọi sự việc đều biến đổi theo năng lực của vạn vật.
Đạo trong kinh dịch được đặt trên nền tảng thiên kinh nghĩa địa nó phản ánh cái trật tự xã hội chịu sự tác động trong vũ trụ.
Không có một đấng tối cao nào có thể tùy tiện ban phúc giáng họa.
Nguyên Lý vô ngã âm dương nó bắt nguồn bằng ngã = tôi, vô ngã = không có cái tôi, nó chỉ bám theo một quy luật khách quan để hiểu thì…
Đạo là quy luật xảy ra xung quanh không theo ý nghĩ hay ý nguyện của bất cứ ai, nó là nền tảng của vũ trụ, là sự tác động đa chiều trong vũ trụ, hay vạn vật xung quanh, trong môi trường. Con người hay Quốc gia thì xoay vần của Đạo (Thiên Kinh) đôi khi tùy thuộc và vùng đất mà tạo nên nguồn từ trường năng lượng của vùng đó.
Đức – tức là phải hiểu ra Đạo. Đức là mức độ tập trung của Đạo ở một con người. Nói theo ngôn từ ngày nay Đức là trình độ năng lực nắm vững và vận dụng quy luật. Trình độ cao bao nhiêu thì Đức dày bấy nhiêu. Trình độ nhận biết về Đạo, về quy luật đường đi thiên trường xu thế của Đạo.
Người có Đức hay còn gọi là Thánh nhân hiểu đơn giản tức là "người có trình độ" nắm vững được sự vận động khách quan của quy luật, kể cả quy luật tự nhiên lẫn quy luật xã hội.
Bên cạnh đó còn thêm Đức Hạnh, Hạnh như nước, nước chảy không ngừng.Người quân tử lấy việc rèn luyện năng lực thực hiện làm trọng.Năng lực cần có để thi hành cho nên thi hành gọi là Hạnh, hạnh là hành động.
Bởi vậy Đạo Đức là tính tương đối nào đó mà bạn cần hiểu rõ, sự việc, không đúng không sai mà tâm niệm bị thay đổi trong từ trường vũ trụ do bạn khoác lên bằng chính sự hiểu biết của bản thân.
Ngay từ những ngày vừa biết nghe, biết học nói, thường được nghe các bậc cha mẹ, ông bà răn dạy phải có Đạo Đức. Vậy dựa trên nền tảng nào để hình thành được cơ cấu Đạo Đức và Đức Hạnh.
“Cho không lấy, thấy không xin, của công giữ gìn của rơi trả lại”
Năm 10 tuổi khi nó khệ nệ bưng chậu quần áo ra ao nước đầu làng và giặt, đang cúi lom khom vò từng chiếc quần áo, bất chợt ngước nhìn lên cầu ao và thấy có bọc bằng vải, lại gần nhìn thấy bên ngoài cái túi rất đẹp có sợi dây rút phía trên, khi kéo ra thì thấy bên trong rất nhiều tiền, nhà lúc dó cũng khó khăn nhưng do được giáo dục phải có Đạo Đức, tức là cái gì không phải của mình thì không được lấy, tìm cho được người mất vì vậy sau khi về nhà nó đã đưa cái túi đó gửi mẹ và nhờ tìm lại được người hàng xóm đã bỏ quên khi ra cầu ao giặt quần áo.
Như vậy Đạo trong thiên can ý nói lên rằng cái đó không thuộc của mình thì không được lấy, dựa theo sự tự nhiên của vũ trụ mà hành, một việc nhỏ làm đúng Đạo, thì việc hành sau này đều đúng Đạo.
Con người đã cải thiện được đời sống bằng rèn luyện để thông minh lên đưa lại của cải vật chất lòng muốn khởi sự theo tự nhiên rồi phát sinh ra Hạnh.
Bởi được dạy mỗi ngày không được lấy bất kỳ cái gì, nhưng lại cần một lời cảm ơn hay gì đó làm thỏa mãn cái tôi của nó là đã làm được việc tốt, có đạo đức, Tự nó tâm đắc trong lòng là như vậy, và nếu có ai bảo nó vô đạo đức.
Hành động trả lại tiền cho người mất trên là một hành vi chuộc lợi vô thức mang yếu tố tâm thần, những ham muốn được có cái tôi đạo đức bị ẩn đi, chỉ lộ ra hành động đạo đức không có lý do rõ ràng.
Tu dưỡng Đạo Đức nói phải đi đôi với hành động,
Hoặc nói cho vui rồi sau đó phơt lờ không hành động như đã nói
Hằng ngày tự mỗi bản thân chúng ta phải suy nghẫm
Chỉ vài phút thôi và xem xét lại bạn đã làm gì để nêu lên gương sáng cần học hỏi xét đoán đúng đắn về vấn đề Đạo đức.
Gia đình thì bắt nguồn từ ông bà, cha mẹ, các con, lớn và nhỏ, theo ngôi thứ. Đến trường học thấy, học bạn…..
Song song và tồn tại trong tâm thức là hai mặt đúng- sai. Có đạo hay vô đạo, nhưng thông qua hành vi để nhận xét một người do đó việc hình thành nên Đạo Đức không hề đơn giản.
Phải tu dưỡng đạo đức suốt đời, phải hàng động suốt đời.
