Nằm yên trên bờ vai mẹ tôi thở được nhiều hơn, rồi cứ vậy tôi và chị gọi mẹ ơi rong con thêm tý nữa, và cứ vậy tôi và chị được mẹ đặt xuống và bế lên trong căn nhà tranh nhỏ gần con đê.
Bạn lớn lên cũng từng qua nhiều trận trái gió trở trời, từng đau ốm và yếu đuối, rồi hình bóng bên mình lo lắng đó là mẹ.
Có lẽ chúng ta nên bắt đầu từ những câu ca dao không biết có tự thuở nào. Chỉ biết rằng, những câu ca quen thuộc ấy đã nằm trong những lời ru từ thuở ấu thơ, đã in vào tâm trí mỗi đứa trẻ ngay từ khi mới cắp sách đến trường.
Thế nhưng cũng có nhiều khi không những việc nuôi con mà cả việc dạy con đèn sách cũng do người mẹ một tay lo liệu. Những câu thơ trong “Chinh phụ ngâm khúc” đã nói với ta điều ấy: “Lòng mẫu thân buồn khi tựa cửa/ Miệng hài nhi tới bữa mớm cơm/ Ngọt bùi thiếp đã hiếu nam/ Dạy con đèn sách thiếp làm phụ thân”.
12 năm gặp lại mẹ đúng nghĩa tôi bồn chồn khi lắng lòng mình lại, bà còn sức để đi kiện về đất đai nên tôi mặc cho bà tung hoành ngang dọc nhưng thú thật hôm nay tôi đã khóc nước mặt cứ vậy trào ra, tôi phải cứng rắn vì cây mỗi hoa nhà mỗi cảnh tôi không cho phép mình yếu đuối.
Gương mặt bầm hẳn, đôi mắt buồn thâm tím, bước đi rệu rả thơ thẩn như cầu cứu, ai đã làm nên thân gầy của mẹ tôi nên nông nỗi này, đây là mẹ tôi ư, bà có thể đứng trước cả bí thư tỉnh Quảng Bình để xin khiếu nại sai về đất đai, xin được đo đạc lại thửa vườn bà bán đất ngoài quê vào mua tại Đồng Hới, bà can đảm trình bày trước tất cả cuộc họp cử tri phường, tỉnh.
Gần 30 năm kể từ ngày ba mất tôi và mẹ tôi đã trải qua hàng trăm ngàn việc khó khăn. Nhưng bà vẫn một mình ở đó cho tôi bước ra xã hội, biết rằng khi tôi khi bà mất đi một người lao động, chờ các em lớn.
Câu triết lý sống của bà đâu rồi “gác tình riêng cho sự nghiệp chung / đời vui tươi là liều sống”.
Tuổi trẻ ở đâu trong cuộc đời này với mẹ, cô y sĩ cứu thương về đời thường đẹp như bông hoa rừng, kiêu hãnh, sắc đẹp trí tuệ song hành, bom đạn tránh người, người không tránh nổi bom đạn, ký ức một thời tuổi trẻ ấy.
Nhắc đến mẹ là nhắc tới một nỗi niềm, một tình cảm vừa thiêng liêng, vừa sâu sắc vừa khiến mỗi chúng ta không nguôi niềm thương nhớ, lòng biết ơn với biết bao xúc động khôn nguôi. Nhưng với mẹ tôi cũng có lẽ bà giáo dục chúng tôi rất đặc biệt nó luôn như sắp đánh trận, hoặc tình tiết câu chuyện xảy ra trong gia đình có cao trào, rồi họp gia đình , rồi hòa bình cứ vậy ròng rã, lắm lúc chúng tôi thấy mệt mỏi cần sự bình yên nhưng với mẹ lại không. Có lẽ những trang tiểu thuyết nhập sâu vào hành vi và lối sống của bà và đó như một phần sống cho lý tưởng của mẹ, mẹ tận dụng tất cả những gì bà đọc được từ sách vở các truyện thám tử bà gom lại một kho sách khổng lồ ngay trong não của mình.
Mẹ tôi: Hoàng Thị Phương (bên trái)
Nếu mọi người nói là mẹ hiền thì tôi khẳng định mẹ tôi không hiền mà mẹ tôi trí tuệ. Mẹ tôi là bao gồm cả hiện đại và cổ điển, bà ăn mặc theo lối hiện đại văn hóa hiện đại nhưng bao gồm cả phong tục cổ điển. Chỉ có tôi dám nói sự thật tất cả về ưu và nhược điểm bà được là bởi tôi hiểu mẹ nhất.
Ngày bé tôi đã được bà xách đi chợ khởi nghiệp bằng bán chó lúc 6 tuổi, sau cú chìm đò lúc tôi 17 tuổi chị em tôi suýt mất mẹ, tôi chỉ tâm niệm trong lòng chỉ cần mẹ ngồi đó cho tôi là tôi đủ can đảm để bước đi trên con đường dù chông gai nghiệt ngã.
Thế nhưng bà đâu có ngồi yên, không thể yếu đuối khi con gái lớn vắng nhà, không thể yếu đuối khi không có điểm tựa bà vẫn cần mẫn chợ búa, đọc sách nhiều và đi trên con đường gập ghềnh một bóng cùng với đoàn con bên cạnh. Cách dạy con của mẹ tôi khác thường, con gái đuổi hết đuổi sạch và đuổi dần dần không cho đưa nào ở bên mình hết (Cha mẹ nói oan làm quan nói hiếp) bà có thể một lúc vừa khen vừa chê, vừa kéo nhưng vừa đẩy con gái ra xa, đôi lúc trong chúng tôi cũng oán trách mẹ mình, nhưng có lẽ vì lực đẩy của bà quá lớn mà mỗi lúc vợ chồng của các chị em gái tôi có xảy ra điều:“cơm không lành canh chẳng ngọt” thì cũng chờ qua sấm chớp mong trời đừng mưa nên không ai dám bỏ chồng xách va ly về ở với mẹ.
Để tránh tai tiếng cho người sinh thành: “Mang chuông đi đánh đất người/ Chuông kêu xấu tiếng bởi người đúc chuông” Con gái có hiếu việc đầu tiên đi lấy chồng không được về nhà mẹ đẻ.!
Chắc chắn tôi biết một điều rằng khi về với mẹ chỉ cần tiêu hết đồng tiền cuối cùng trong túi là lại được mẹ làm cho một bản trường ca để đuổi đi. Thế đấy nhưng trong lòng chúng tôi vẫn muốn về, vẫn muốn được bình yên bên mẹ dù vài phút hiếm hoi ít hay nhiều.
Mẹ tôi tùy từng tình huống để hành động, bà như điệp viên 007, đối với con cái đứa nào ngoan thì bà chửi lên, chửi xuống, phân tích đúng sai có lúc còn vu oan làm cho con cái khóc kêu nhưng bà lại phá lên cười, nhưng đứa nào hư thì bà lại ngọt ngào nghe ngóng, chắc có lẽ đó là một chiến thuật trong chiến thuật dùng người của bà.
Nhìn lại cả tuổi thơ riêng cho mình và chúng cho tất cả chị em lúc đó bà như cuốn lịch sử quay chậm từ từ. Bà sinh năm 1945 nhưng các câu truyện thời kỳ trước được bà ghi nhớ và kể chi tiết rồi những năm chiến tranh khốc liệt, bà là người có công với cách mạng 10 năm lăn lộn chiến trường, bà đại diện cho hàng trăm đồng chí ngã xuống bảo vệ quê hương đất nước, bà là nhân vật sống để kể lại cho con cháu nghe những trận giặc càn quét khốc liệt. Có thể ở đây bà đã trải qua gần 1 thế kỷ cuộc đời, cũng gần nửa thời gian ấy bà trau dồi sách vở tạo cho khối ốc của bà không già mà chỉ tủi thân bởi vì tạo hóa. Tạo hóa đã lấy đi sắc đẹp hoa dại ngát hương người của người con gái huyện Tuyên Hóa tỉnh Quảng Bình. Sinh trong gia đình giàu nhân – trí - dũng của ông ngoại một cán bộ tiền khởi, bà được thừa hưởng đủ nét đẹp mặn mà của bà ngoại, trí tuệ của ông ngoại truyền sang.
Thế đấy cấu tạo nên mẹ tôi vừa cổ điển vừa hiện đại vừa có trí tuệ vừa mang dòng máu gia thương. Tiếng cười vang giòn dù trong nhà nuôi đoàn con không có nổi gói mì tôm.
“Chiều mười bốn tiền không gạo hết
Mạ ở nhà đi ký (ký nợ) mì tôm
Sáng mười lăm mạ chờ con mòn mắt
Nhìn ở đâu cũng chẳng thấy con về.”
Trích đoạn thơ của mẹ khi tôi 15 tuổi.
Mẹ tôi là vậy đi ký mì tôm để ăn khi tắt bửa của con nhưng cũng xuất bản thành thơ, thơ của bà viết rất nhiều, mang cả trách móc giận hờn vào trong từng câu chữ. Bà mang hình bóng của nhà thơ tự do. Mang cả các khúc hát quê hương, mang cả chiến thuật trong Tam Quốc Diễn Nghĩa để dạy con, đoàn con gái thật là khốn khổ vì khi bé có hiểu gì về đường đi ấy đâu, chỉ có im và lo sợ bị vu oan, nếu được mẹ ôm vào lòng một lần thì mấy chị em tôi sẽ khóc vì đó là những lần hiếm hoi và thường chúng tôi bảo nhau chắc trời lại chuẩn bị sấm chớp lôi đình.
Thế nhưng cả thế giới này đâu rồi khi mẹ yêu người con trai vô điều kiện và dạy con gái rất nghiêm ngặt chúng tôi không dám về nhà nếu vợ chồng cải cọ không đoàn kết tuyệt đối không mang ưu phiền về cho mẹ. muốn về thì khi vợ chồng vui vẻ mới về, con gái mẹ tôi không nghe kể lể chuyện nhà chồng đó là điều cấm kỵ thanh xuân tươi đẹp nhất của mẹ đâu rồi trong thân hình run rẫy trước mặt tôi.
“20 nắm đấm cho một bà mẹ tuổi 78 là ai . 10 năm bừa bộn và không dám về thăm mẹ.” - Tuổi xuân của mẹ đi đâu mất?
Chúng ta thường có suy nghĩ mặc định trong đầu: “Dù chúng ta có lớn khôn thế nào đi nữa, mẹ vẫn là mẹ vẫn luôn ở đấy, chẳng đi đâu cả.”
Đồng hồ lại sang canh tết Nhâm Dần năm 2022. Đôi tay bà run rẩy lại cùng hòa vào trời đất để thêm một tuổi. Ở tuổi 78 mẹ tôi không mừng sinh nhật như các bạn trẻ, bà suy tính sao cho lấy được mảnh đất trọn vẹn không bị người khác chiếm mất, ranh giới của đất bà mua từ đâu đến đâu theo căn cứ đo đạc và tờ số bản đồ nào?. Trên đôi mắt vẫn thông minh và lóe sáng ấy, bà cầm cây bút vẽ sơ dồ về đất đai cứ như đang thời son trẻ dưới làn da nhăn ấy đang ấp ủ một tinh thần mạnh mẽ và đủ trí. Tuy nhiên dấu nỗi buồn bên trong khắc khoải cho cuộc đời chìm nổi bước qua.
Trong kí ức của các bạn có thể mẹ bạn là bàn tay chai sạn với đôi gò má rám nắng tóc rối, áo quần tuềnh toàng, bận rộn dọn dẹp nhà cửa, tất bật nấu nướng. Rồi lúc nào cũng thấy mẹ than đau lưng, mỏi gối nhờ bạn đấm bóp, massage. Mẹ không biết trang điểm, chẳng phấn son kiểu cách, đi công việc cũng chỉ là bộ đồ tây gọn gàng, giản dị.
Nhưng trong ký ức của tôi, mẹ tôi là một người luôn đi đôi guốc cao 5 đến 7 phân, ăn mặc thời thượng, chuyên mặc những bộ vét rất đẹp, áo sơ mi cổ ve, nụ cười giòn tan đúng chất của con gái núi rừng. Đi đến đâu vừa làm thơ vừa ca hát dù cho về nhà đoàn con đông đang đòi ăn vì đói, bà vẫn sống theo cách của riêng bà về mặt tinh thần và văn hóa bản thân riêng. Một nét riêng ấy đang thay đổi dần kèm theo vết chân chim dày lên vì giông bão.
Sinh con đông tất cả 9 chị em, bà cũng như bao phụ nữ khác trầm cảm, bao nhiêu lần vượt cạn, tôi là người đỡ đẻ khi mẹ tôi sinh nàng út, tôi sợ lắm một thiên thần đỏ hỏn trên tay và vứt vội xuống chạy đi nấp sau cánh cửa nhìn mẹ mình ngồi dậy lấy cái áo quấn cho em. Thế đấy lấy nụ cười thay cho những giọt nước mắt đâu đó của thời gian đọng lại.
Người mẹ nào rồi cũng già đi vì một lần mang thai là tinh túy trong người trao hết cho con, nhưng thật lạ mẹ tôi càng sinh càng đẹp ra. Nhưng nét đẹp ấy giờ đang ẩn sâu vào bên trong sau làn da nhăn nhúm ấy, đôi tay nhăn ấy một thời là cô y sỉ cầm kim tiêm cứu đồng đội tại chiến trường khốc liệt. Tôi không thấy mẹ già tý nào cả mà tôi chỉ thấy mẹ bản lĩnh và trí tuệ hợn theo thời gian, tôi chỉ thấy rõ đôi má mẹ vẫn hồng, đôi môi mẹ vẫn đỏ, tóc mẹ vẫn đen nhánh như thuở nào nhưng bà đang khéo cất nhờ thời gian giữ hộ.
Mẹ tôi vụng về thật, cơm nấu không ngon, ruộng không biết làm chỉ biết đi trên guốc, trên dép thôi nhưng bà biết buôn bán và đối ngoại, đối nội, đó là bà chọn cho chính người mẹ lười thì con cái sẽ tự làm việc và thành công sau này đó cũng là điều may mắn của chị em tôi.
Chúng tôi từ là cát bụi được bà khai phá tâm hồn và thể xác ra sinh linh bé bỏng có mặt trên cõi đời này, lại tiếp tục nối gót những thiên chúc bình dị của phụ nữ.
Tạo hóa khéo trêu ngươi và mẹ đã nhờ thời gian cất giữ thanh xuân cho chính mình, cho tất cả các con gái của mạ sau này và 50% thế giới là phụ nữ. Xin đừng thương tiếc thanh xuân mà hãy nhìn thấy mẹ mình vẫn quá đẹp bởi vẽ đẹp đầy trí tuệ và kiêu hãnh. Các sinh linh đỏ hỏn vẫn được tạo ra từ những người đã tạo ra được thế hệ sau đầy bản lĩnh.
Tuổi thơ tôi đôi lần nằm trên vai mẹ, mạ ơi rông con thêm tý nữa, nếu chỉ cần mạ đặt xuống là tôi không thở được vì suyễn. Có những cơn đau bụng quặn người, mẹ mình cầm con dao truy đuổi tà ma như một phép trừ nào đó được lưu truyền và tôi đứng lên chạy đi chơi cười to giòn dưới đêm trăng khi vừa qua cơn đau bụng tôi tin vào điều thần bí ấy.
Mẹ là vầng trăng sáng trong đầy trí tuệ. Nhưng cũng như ánh mặt trời đôi khi thiêu đốt chúng tôi để chúng tôi nên người, quay đầu nhìn lại trong ký ức mình, cảm ơn người vẫn còn đó, có tuổi và nhờ thời gian cất giữ vẽ đẹp của cô y sĩ TNXP thời trẻ đẹp ấy, tự hào vì các con là con của mẹ. Con vẫn cần bờ vai của mẹ để đi trọn kiếp người như lúc con mới 3 tuổi.
